مدیریت زنجیره تامین

هر کسب و کاری که با محصول و عرضه آن در ارتباط باشد نیازمند بهینه سازی فرایندها می باشد. پیچیدگی فرایندها، پیشرفت تکنولوژی و رقابت بسیار زیاد سبب شده است هماهنگی و یکپارچگی بین فرایندهای مختلف یک سازمان از اهمیت بسیار بالایی برخوردار شود. سیستم های نرم افزاری یکپارچه نیز برای دستیابی به همین هدف پایه گذاری شده اند.

یک سیستم یکپارچه سیستمی است که تمام اطلاعات و فرآیندهای یک سازمان را در یک پایگاه داده مرکزی جمع آوری می کند. این سیستم ها به سازمان ها کمک می کنند تا کارایی، بهره وری و شفافیت خود را بهبود بخشند. بهبود کارایی، افزایش بهره وری، ارتقای شفافیت، کاهش هزینه ها و اقزایش رضایت مشتریان تنها برخی از مزایای استفاده از نرم افزارهای یکپارچه سازمانی می باشند.

سیستم های یکپارچه را می توان بر اساس نوع اطلاعات و فرآیندهایی که مدیریت می کنند، به دسته های مختلفی تقسیم کرد.

سیستم های مدیریت منابع سازمانی ERP، سیستم های مدیریت ارتباط با مشتری CRM، سیستم های مدیریت زنجیره تأمین SCM، سیستم های مدیریت دانش KMS از جمله مهم ترین سیستم های یکپارچه سازی سازمان می باشند. در این مقاله قصد داریم تا به طور کامل با سیستم های مدیریت زنجیره تامین آشنا شویم.

زنجیره تامین تمامی فرایندهایی است که یک خدمت یا یک کالا طی آن تولید و به مشتری عرضه می‌شود. در این میان بازیگران مختلفی وجود دارند که هر کدام نقش مشخصی را بر عهده دارند. از تولیدکننده کالا یا خدمت، تامین‌کنندگان، ارائه‌دهندگان خدمات لجستیک، انباردار تا خرده‌فروشان که وظیفه عرضه را بر عهده دارند در طول فرایند زنجیره تامین حضور دارند.

سیستم های مدیریت زنجیره تامین چیست؟

سیستم های مدیریت زنجیره تامین (SCM) سیستم های نرم افزاری هستند که برای جمع آوری، ذخیره، مدیریت و پردازش داده های زنجیره تامین استفاده می شوند. این سیستم ها به سازمان ها کمک می کنند تا فرآیندهای زنجیره تامین خود را بهینه کنند و عملکرد خود را بهبود بخشند.

سیستم های SCM معمولاً شامل موارد زیر هستند:

• مدیریت موجودی: این سیستم ها به سازمان ها کمک می کنند تا سطح موجودی خود را بهینه کنند و از کمبود یا مازاد موجودی جلوگیری کنند.
• برنامه ریزی تولید: این سیستم ها به سازمان ها کمک می کنند تا تولید خود را برنامه ریزی کنند و از تعادل عرضه و تقاضا اطمینان حاصل کنند.
• تحویل سفارشات: این سیستم ها به سازمان ها کمک می کنند تا سفارشات مشتریان را به موقع و به طور موثر تحویل دهند.
• تحلیل داده ها: این سیستم ها به سازمان ها کمک می کنند تا داده های زنجیره تامین را تجزیه و تحلیل کنند و بینش هایی برای بهبود عملکرد به دست آورند.

مزایای سیستم مدیریت زنجیره تامین

استفاده از سیستم های SCM می تواند مزایای زیادی برای سازمان ها داشته باشد، از جمله:

• بهبود کارایی: سیستم های SCM می توانند به سازمان ها کمک کنند تا فرآیندهای زنجیره تامین خود را ساده تر و کارآمدتر کنند. . مدیریت زنجیره تامین با مدیریت و بهینه‌سازی تولید، موجودی، حمل و نقل، تدارکات و شناسایی فرصت‌هایی برای بهبود سیستم‌ها، میزان ضایعات و اتلاف را به حداقل می‌رساند. البته حقیقت این است که کل این پروسه چندان ساده نیست ،اما به نتیجه نهایی آن می‌ارزد.
• افزایش بهره وری: سیستم های SCM می توانند به سازمان ها کمک کنند تا داده ها را به راحتی و سریع تر به اشتراک بگذارند. این امر می تواند منجر به افزایش بهره وری کارکنان و کاهش خطاها شود.
• کاهش هزینه ها: سیستم های SCM می توانند به سازمان ها کمک کنند تا هزینه های مرتبط با زنجیره تامین، مانند هزینه های حمل و نقل، هزینه های انبارداری و هزینه های پردازش سفارشات را کاهش دهند.
• افزایش رضایت مشتری: سیستم های SCM می توانند به سازمان ها کمک کنند تا خدمات بهتری به مشتریان ارائه دهند. این امر می تواند منجر به افزایش رضایت مشتری و بهبود وفاداری مشتری شود.
• ارتقای رقابت پذیری: سیستم های SCM می توانند به سازمان ها کمک کنند تا از رقبا پیشی بگیرند. این امر می تواند منجر به افزایش سودآوری و رشد سازمان شود.
• تعادل قیمت‌گذاری: با توجه به کاهش هزینه‌ها، کسب و کار آزادی عمل بیشتری برای قیمت‌گذاری محصولات دارد. با کاهش نسبی قیمت‌ها، سرعت جذب و جلب رضایت مشتریان افزایش پیدا می‌کند.
• بهبود فرایند تحویل: در زمینه تحویل کالا نیز، به کمک مدیریت زنجیره تامین ، به خواسته‌های مشتری و بیش از آن رسیدگی می‌شود.

انواع سیستم های مدیریت زنجیره تامین

سیستم های SCM را می توان بر اساس سطح پیچیدگی و قابلیت هایشان به دسته های مختلفی تقسیم کرد. برخی از انواع رایج سیستم های SCM عبارتند از:

• سیستم های مدیریت زنجیره تامین سطح پایه: این سیستم ها برای سازمان های کوچک و متوسط طراحی شده اند و معمولاً شامل ویژگی های اساسی مانند مدیریت موجودی و برنامه ریزی تولید هستند.
• سیستم های مدیریت زنجیره تامین سطح متوسط: این سیستم ها برای سازمان های بزرگ تر طراحی شده اند و معمولاً شامل ویژگی های پیشرفته تر مانند مدیریت حمل و نقل و تجزیه و تحلیل داده ها هستند.
• سیستم های مدیریت زنجیره تامین سطح پیشرفته: این سیستم ها برای سازمان های بسیار بزرگ طراحی شده اند و معمولاً شامل ویژگی های سفارشی سازی شده برای نیازهای خاص سازمان هستند.

همچنین سیستم های SCM را می توان بر اساس ماهیت کاربردی و مدیریتی به دسته های مختلفی تقسیم کرد. برخی از انواع رایج سیستم های SCM عبارتند از:

• مدیریت زنجیره تامین با جریان پیوسته (Continuous Flow)
  یکی از سنتی‌ترین و قدیمی‌ترین انواع زنجیره تامین ، نوع جریان پیوسته است. این نوع برای صنایع و مشاغل باثبات بهترین انتخاب محسوب می‌شود؛ چون پایداری در آن ضرورت دارد. در این روش، سطح پایداری از تقاضا وجود دارد و کالاهای یکنواخت میان تولیدکننده، توزیع‌کننده و مشتری در جریان هستند.
• مدیریت زنجیره تامین سریع (Fast Chain)
  این نحوه مدیریت برای محصولاتی به کار می‌رود که چرخه عمر آن‌ها کوتاه است. برای بازدهی حداکثری و فروش مناسب این نوع از محصولات، نیاز به فعالیت‌ها و مهارت‌های خاصی است.
• مدیریت زنجیره تامین کارآمد (Efficient Chain)
  تامین کارآمد برای صنایع رقابتی مورد استفاده قرار می‌گیرد و هدف آن به حداکثر رساندن کارایی و پیش‌بینی تولید مناسب است و برای این کار به مواد اولیه و ماشین‌آلات مناسب و کافی نیاز است. کوچک‌ترین ناکارآمدی در طول این زنجیره، اثرات قابل‌توجه و گاه غیرقابل بازگشتی بر سراسر شبکه تامین خواهد داشت. چالش‌های این نوع زنجیره؛ کمبود نیروی کار، کاهش مواد خام اولیه یا اختلال در روند تولید است که راه را برای رقبا باز می‌گذارد.
• مدیریت زنجیره تامین چابک (Agile)
  این روش به اقلام تخصصی اختصاص دارد که به مراقبت بیشتر در شبکه نیاز دارند. مدیریت زنجیره تامین چابک با هدف حمل و توزیع کالاهای تخصصی به کمک فناوری مورد نیاز بوده‌است. حمل و نقل در این شاخه از محصولات، هزینه بالاتری دارد و حد تعادلی در حجم محصولات باید رعایت شود تا از نظر اقتصادی صرف داشته باشد. این روش در مقابل روش پیوسته قرار می‌گیرد.
• مدیریت زنجیره تامین سفارشی‌سازی شده (Custom-Configured)
  مدیریت زنجیره تامین سفارشی سازی شده ، ترکیبی از مدل چابک و مدل پیوسته است و تنظیمات آن قابلیت تغییر و دستکاری دارد. در این حالت، محصول در یک یا چند مرحله از زنجیره، سفارشی‌سازی می‌شود.
• مدیریت زنجیره تامین منعطف (Flexible)
  یکی دیگر از انواع زنجیره تامین ، مدیریت زنجیره تامین منعطف است که در آن امکان مدیریت تقاضا در شرایط بی‌ثبات وجود دارد. به کمک مدیریت منعطف، تقاضا را می‌توان در فصل‌های اوج فروش مدیریت کرد و سپس با کاهش تقاضا در ادامه سازگار شد. برای اجرای بهینه این روش به نرم افزار تدارکات و لجستیک نیاز است.

انتخاب سیستم مدیریت زنجیره تامین مناسب

هنگام انتخاب سیستم یکپارچه مناسب، باید عوامل مختلفی را در نظر گرفت، مهم ترین مسئله ای که با آن مواجه هستیم نیاز سازمان و در حقیقت هدف استفاده از سیستم های یکپارچه می باشد. پس از تعیین هدف اصلی و انتظارات ما از یک سیستم یکپارچه، اندازه سازمان، نوع فعالیت، بودجه و نیازهای خاص سازمان ما می توانند در انتخاب این سیستم ها تاثیرگذار باشند.